مثنوی معنوی
  سرودۀ جناب جلال الدّین ،
  محمّد بن محمّد بن الحسین
  رحمة الله تعالی علیهم
  ولادت 604 ه.ق در بَلخ
  وفات 672 ه.ق در قونیة

  دفترششم
  در معنيِ حدیثِ

  " موتوا قَبلَ أَن تَموتوا "
  و تفسیرِ بیتِ حکیم سنائی [رحمة الله علیه]

 بِمیر ای دوست پیش از مرگ اگر می زندگی خواهی
كه إدریس از چنین مُردن بهشتی گشت پیش از ما

*********************

جان بسی كَندی و اَندَر پَرده ای
زانكه مُردَن أصل بُد ، نآوَرده ای

تا نمیری ، نیست جان كَندن تمام
بی كمالِ  نردبان ، نآیی به بام

چون زِ صَد پایه دو پایه كم بوَد
بام را ، كوشنده ، نامَحرَم بوَد

چون رَسَن ، یك گَز زِ صَد گَز ، كم بود
آب ، اندر دَلو ، از چَه كی رود ؟

غَرقِ این كشتی ، نیابی  ای أمیر
تا  بِنَنهی  اندر  او « مَنُّ الأَخیر »


« مَنِّ آخِر »  أصل دان ، كاو طارِق ست
کشتیِ  وَسواس  و غَیّ ، را غارِق ست

آفتابِ  گُنبدِ  أزرق  شود
كشتیِ هُش چونكه مُستَغرَق شود

چون نَمُردی ، گشت جان كَندن دِراز
مات شو ، در صُبح ، ای « شمعِ طِراز »

تا  نگشتند  اخترانِ  ما  نَهان
دان  كه ، پَنهان  ست  خورشیدِ  جهان

گُرز بر خود زَن ، مَنی  را  در شِكَن
زآنكه  پَنبۀ  گوش ، آمد ، چَشمِ  تن

     گُرز  بر خود  میزنی خود ، ای  دنيّ
عكسِ  تو ست ، اندر فَعالَم  ،  این مَنی

عكسِ خود در صورتِ من  دیده ای
در قِتالِ خویش  در پـیچـیده ای

همچو آن شیری كه در چَه  شد فُرو
عكسِ خود را خَصم  میـپنداشت او

  نَـفـي ، ضِـدِّ هست باشد ، بی شَكّی
تا ، زِ ضِـدّ، ضِـد را بدانی ، اندكی

این زمان ، جُز ، نَفیِ ضِدّ ، إِعلام  نیست
اندر این  نَشئة  دَمی ، بی دام  نیست

  بی حِجابت باید آن ، ای  ذولُباب
مرگ را بُگزین  و  ،  بَردَر  آن حجاب

نی چنان مرگی ، كه  در ،  گوری رَوی
مرگِ تَبدیلی ، كه  در ،  سوری رَوی

  مَرد ، چون  بالِغ  شُد ، آن طِفلی  بِـمُـرد
رومئی  شُد  ،  صِبغۀ  زَنگی   سِـتُرد

خاك ،  زَر  شُد ، هیأتِ خاكی ، نماند
غَم ، فَـرَح  شُد ، خارِ غَمناكی ، نماند

   مُصطَفی زین گفت : كای أسرار جو
مُرده را خواهی كه بینی  زنده ، تو

میرَوَد ، چون زِندِگان  بَر خاكدان
مُرده و ، جانَش ، شده  بَر آسمان

جانش را ، این دم ، به بالا مَسكنی ست
گر بمیرد ، روحِ او را ، نَـقل ، نیست

زانكه  ؛  پیش از مرگ ، او كردَ ست  نَقل
این  ؛  به مُردن ، فَـهم آید ، نی  به  عَقل

نَـقل باشد ؛ نی  چو نقلِ  جانِ  عامّ
همچو  نَـقلی ، از مَقامی ، تا  مَقام

هر كه خواهد  كاو بـبـیـنـد  بر  زمین
مُرده  را  کاو  میرود  ظاهر ، یقین

مَر أبوبَكرِ تَقيّ  را گو : ببین
شُد زِ صِدّیقی أمیرُ الصّادِقین