ابنُ فارِس
قرن 4 قمری

ابن فارس، ابوالحسن یا ابوالحسین احمد بن فارس بن زکریا بن محمد بن حبیب الرازی اللغوی.
در اقسام علوم، خاصه در لغت، امام بود و کتاب مجمل او در لغت عرب با همۀ اختصار حاوی فوائد جَمّه است.
او اصلاً از مردم ری بود و بقزوین علم و ادب فراگرفت و نوبتی نیز بزیارت خانه شد و در آنجا باز به کسب معرفت و دانش پرداخت.
گذشته از اساتید دیگر از پدر خویش هم استفادات بسیار کرده است.
یکی از شاگردان او بدیع الزمان همدانی معروف است و حریری صاحب مقامات اسلوب خویش از رسائل انیقۀ او اقتباس کرده است.
فخرالدولۀ دیلمی وی را به ری خواند و تربیت فرزند خویش مجدالدوله بدو گذاشت.
صاحب بن عَبّاد خود را رهین دانش و فضل ابن فارس میداند.
تألیفات او ازتغلیط و اشتباه خالی است و با ایرانی بودن از شعوبیه بیزار و با آنان مخالف است. او به سَخا مشهور بوده است و اشعار رائقه و رسائل بدیعۀ او مطبوع اهل ادب است.
علاوه بر مجمل اللغه که مرتب بر حروف است کتب ذیل ازاوست :
الصاحبی فی فقه اللغة و سنن العرب فی کلامها.
کتاب الثلاثه.
کتاب أوجز السیر لخیر البشر.
کتاب ذم الخطاء فی الشعر.
کتاب الاتباع و المزاوجة.
کتاب النیروز.
کتاب اللّا مات.
کتاب حلیة الفقهاء.
وفات او در٣٩٠ ه.ق. به ری بوده و مدفن او مقابل مشهد قاضی علی بن عبدالعزیز جرجانی است. نیز گویند وفات او در٣٩٧ و مدفن او به محمدیه است.
و ابن الندیم در الفهرست نام ابن فارسی را میبرد و کتابی کتاب الحماسه بدو نسبت میکند.

ابن فارس
(329 - 395 ه.ق. 941 - 1004 م.)
أحمد بن فارس بن زكريا القزويني الرازيّ، أبو الحسين :
من أئمة اللغة و الأدب.
قرأ عليه البديع الهمذاني و الصاحب ابن عباد و غيرهما من أعيان البيان.
أصله من قزوين، و أقام مدة في همذان، ثم انتقل إلى الريّ فتوفي فيها، و إليها نسبته.
من تصانيفه «مقاييس اللغة - ط» ستة أجزاء،
و «المجمل - خ» طبع منه جزء صغير،
و «الصاحبيّ - ط» في علم العربية، ألفه لخزانة الصاحب ابن عباد،
و «جامع التأويل» في تفسير القرآن، أربع مجلدات،
و «النيروز - ط» في نوادر المخطوطات،
و «الإتباع و المزاوجة - ط»
و «الحماسة المحدثة»
و «الفصيح»
و «تمام الفصيح»
و «متخير الألفاظ - ط»
و «ذمّ الخطأ في الشعر - ط»
و «اللامات - ط»
و «أوجز السير لخير البشر - ط» في 8 صفحات،
و «كتاب الثلاثة - خ» في الكلمات المكونة من ثلاثة حروف متماثلة،
و له شعر حسن.